Jak określić stan opon samochodowych?

Mierzenie głębokości bieżnika

Wysoki bieżnik z głębokimi rowkami sprawia, że opona dobrze odprowadza wodę i tym samym jest mniej podatna na zjawisko aquaplaningu (czyli poślizgu na mokrej drodze). Jeżeli opona jest wytarta niemal do gładkiej powierzchni, wówczas ryzyko poślizgu drastycznie wzrasta. Pomijając fakt, że jazda na łysych oponach jest niezgodna z prawem, to w ten sposób kierowca naraża na niebezpieczeństwo siebie, swoich pasażerów i innych uczestników ruchu drogowego. Należy zatem co jakiś czas mierzyć głębokość bieżnika, aby nie przeoczyć momentu granicznego zużycia, w którym opony przestaną zapewniać bezpieczeństwo. 

Zgodnie z przepisami minimalna dopuszczalna głębokość bieżnika wynosi 1,6 mm, chyba że producent zastosował wskaźnik TWI (z ang. Tread Wire Index). Wskaźnik może mieć formę wypustek umiejscowionych w rowkach opony - jeżeli bieżnik zrówna się z wypustką, wówczas oponę trzeba wymienić. Czasami na wskaźnikach TWI znajdują się symbole, których zdarcie oznacza konieczność wymiany opony. Warto jednak pamiętać, że jazda na oponach z bieżnikiem o głębokości 1,6 mm nie jest bezpieczna, a minimalna zalecana głębokość bieżnika wynosi 3 mm dla opon letnich i 4-4,5 mm dla opon zimowych. 

Warto zatem zaopatrzyć się w miernik głębokości bieżnika, dzięki któremu można sprawdzić dokładną wysokość bieżnika. Taki gadżet pozwala na bieżąco kontrolować stan ogumienia, ale przydaje się również podczas zakupu używanych opon. Miarka jest bardzo prosta w użyciu - wystarczy wsunąć końcówkę w rowek i odczytać wynik na podziałce. Bieżnik trzeba zmierzyć w kilku miejscach, zarówno wzdłuż, jak i w poprzek opony. Miarkę należy przykładać bezpośrednio do dna rowka, a nie do wskaźnika TWI. 

Wykrywanie uszkodzeń

Jak ustalić, czy opona nadaje się do użytku? Trzeba dokładnie ją obejrzeć i sprawdzić, czy nie ma na niej dziur, przetarć, rozcięć czy wybrzuszeń. Wszelkie uszkodzenia skreślają oponę z dalszej eksploatacji, ponieważ może z niej uchodzić powietrze. Poza tym mogło dojść do osłabienia konstrukcji, co może doprowadzić do wystrzału opony podczas jazdy i śmiertelnego zagrożenia dla użytkowników ruchu. Opony trzeba oglądać na bieżąco, ponieważ drobne rozcięcia czy wybrzuszenia znajdujące się w bocznej części są nieodczuwalne w trakcie jazdy. Ogumienie warto sprawdzać szczególnie przed dłuższymi podróżami i wtedy, kiedy mogło dojść do potencjalnego uszkodzenia (np. po najechaniu na dziurę lub przeszkodę). 

Jak ustalić zużycie opony?

Opona nie jest uszkodzona, a bieżnik ma przynajmniej 4-6 milimetrów. Wydaje się zatem, że opona jest jeszcze sprawna i nadaje się do dalszego użytkowania. Ale czy na pewno? Podczas kupowania używanych opon lub kontrolowania stanu technicznego własnych, należy zwrócić również uwagę na stan bieżnika. Nierównomierne zużycie opony sugeruje, że ogumienie jest mocno wyeksploatowane, źle użytkowane lub słabej jakości. W przypadku własnych opon warto sprawdzić wyważenie kół, ponieważ jest to jedna z przyczyn nierównomiernego ścierania bieżnika. 

Normalne zużycie opon

Bieżnik ma taką samą głębokość na całej powierzchni opony (zarówno na obwodzie, jak i szerokości). Oznacza to, że opony były użytkowane w prawidłowy sposób i kierowca dbał o ich stan. 

Niesymetryczne zużycie bieżnika

Zdarza się, że bieżnik po jednej stronie opony jest mocniej wytarty niż po drugiej. Tak się dzieje, gdy koła nie są ustawione prostopadle do ziemi, dlatego jest to sygnał do sprawdzenia zbieżności (oczywiście jeśli kierowca sprawdza stan techniczny własnych opon). 

Opony mocniej zużyte na środku

Bieżnik po bokach jest znacznie głębszy niż na środku? Przyczyna jest prozaiczna - jazda ze zbyt wysokim ciśnieniem w oponach. W tym przypadku opona przywiera do jezdni głównie na środku, dlatego bieżnik w tej strefie zużywa się szybciej. Taki stan opon sugeruje, że warto zmniejszyć ciśnienie i dostosować je do zaleceń producenta samochodu (tę informację można znaleźć instrukcji obsługi lub ewentualnie w internecie).

Bieżnik zużyty po bokach

To sytuacja analogiczna do poprzedniej, przy czym w tym przypadku to barki bieżnika są mocniej zużyte niż środkowa strefa. Przyczyna tkwi tym razem w zbyt niskim ciśnieniu, dlatego trzeba dopompować koła. Jeżeli ciśnienie jest prawidłowe, problem może wynikać z nadmiernego obciążenia samochodu, źle ustawionej zbieżności, agresywnego stylu jazdy czy nawet uszkodzenia zawieszenia. Niezależnie od przyczyny, różnica głębokości bieżnika nie powinna przekraczać 2 mm - przy większych różnicach lepiej wymienić opony na nowe.

Opona zużyta miejscowo

Bieżnik jest nadmiernie wytarty tylko w jednym miejscu lub w kilku różnych miejscach? Przyczyny miejscowego zużycia mogą być różne - od zbyt brawurowej jazdy (a szczególnie gwałtownego hamowania), przez złe wyważenie kół, aż po jazdę z nierównomiernie rozłożonym ładunkiem. Uwaga: takie zużycie może również sugerować, że opona jest słabej jakości.

Wyząbkowany bieżnik

To bardzo charakterystyczne zużycie opon, w których bloki bieżnika ścierają się mocniej w części przedniej. Po obejrzeniu opony z boku, można dostrzec ząbkowany wzór. Użytkowanie mocno wyząbkowanych opon jest uciążliwe, ponieważ ogumienie hałasuje i generuje wibracje. Takie zużycie opon może wynikać na przykład ze źle dobranego ciśnienia, nadmiernego obciążenia samochodu, problemów z zawieszeniem lub zaniedbania rotacji kół (czyli przekładania opon pomiędzy osiami).

Stan techniczny opon a rok produkcji

Czy można kupić nowe (lub prawie nowe) opony, które będą nadawać się tylko do wyrzucenia? Można. Wystarczy, że opony były przechowywane w nieodpowiednich warunkach lub dawno przekroczyły swój termin ważności. Dlaczego wiek opony ma znaczenie?

O tym, czy ogumienie jest bezpieczne, decyduje nie tylko stan bieżnika czy brak uszkodzeń. Stare opony zachowują się zupełnie inaczej niż nowe, ponieważ guma starzeje się i z czasem zmienia swoje właściwości. Opony stają się twarde i sztywne, przez co nie zapewniają odpowiedniej przyczepności na drodze i gorzej wytłumiają nierówności. W dodatku stare opony są podatne na uszkodzenia, więc trudno powiedzieć, jak długo wytrzymają.

Dlatego podczas sprawdzania stanu opon, należy zwrócić uwagę na kod DOT, który znajduje się na bocznej stronie. Istotne są zwłaszcza cztery ostatnie cyfry (mogą znajdować się w ramce), które określają wiek opony. Dwie pierwsze cyfry oznaczają tydzień, a dwie ostatnie rok produkcji – przykładowo napis 1520 oznacza, że opona została wyprodukowana w 15 tygodniu 2020 roku. Uważa się, że opony przechowywane w odpowiednich warunkach i prawidłowo użytkowane nadają się do eksploatacji przez 5-8 lat od daty produkcji, jednak pełnowartościowe są opony maksymalnie 3-letnie (zgodnie z Polską Normą PN-C-94300-7:1997).