Zapieczona śruba - jak odkręcić?

Zapieczona śruba - skąd ten problem?

Co powoduje zapieczenie śruby? Wszystkiemu winna jest korozja, czyli proces utleniania się żelaza i jego stopów. Utlenianie to reakcja zachodząca z tlenem zawartym w powietrzu, przy czym rdzy dodatkowo sprzyja wilgotne i słone środowisko. Stąd też na korozję narażone są szczególnie te elementy, które mają duży kontakt z wodą i solą drogową, czyli na przykład koła i układ zawieszenia. Nie dziwi zatem zapieczona śruba amortyzatora, tulei wahacza, zwrotnicy czy felgi. Problem ten nasila się nie tylko podczas deszczu, ale również w zimie, kiedy pod nadkolami zalegają grube warstwy śniegu, które roztapiają się i zalewają podwozie.

Problemy z zardzewiałym mocowaniem pojawiają się również wszędzie tam, gdzie dochodzi do wytwarzania dużych ilości ciepła i wysokich wahań temperatur. Mowa tutaj szczególnie o układzie wydechowym, gdzie temperatura spalin dochodzi do 850-1050 stopni Celsjusza w zależności od rodzaju silnika. Wysoka temperatura "przypieka" śruby również w silniku, hamulcach czy kołach. Częstym zjawiskiem jest na przykład zapieczona śruba zacisku hamulcowego, co utrudnia wymianę klocków hamulcowych.

Dlaczego odkręcenie zardzewiałej śruby jest takie trudne?

Wiadomo już, że zapieczona śruba w kole, zwrotnicy czy tłumiku to efekt działania korozji, która postępuje szczególnie przy kontakcie z wodą i wysokimi temperaturami. W jaki sposób rdza unieruchamia śrubę? Pod wpływem korozji żelazo przekształca się brunatną, łuskowatą strukturę, która odspaja się od litej masy. Rdza rozprzestrzenia się i zaczyna szczelnie wypełniać przestrzeń pomiędzy trzonem śruby a nakrętką i gwintowanym elementem. Zapieczona śruba od alternatora, hamulca czy amortyzatora jest zatem niczym innym jak zablokowaniem śruby przez rdzę. Często rdza atakuje również łebek śruby, przez co nie można dopasować klucza i trzeba szukać innych sposobów na odkręcenie elementu.

Jak odkręcić zapieczoną śrubę? 

Sposoby na zapieczoną śrubę są różne i z pewnością warto zacząć od tych nieinwazyjnych. Sięganie po "ciężki sprzęt" może zakończyć się uszkodzeniem śruby, a nawet elementu auta (np. tulei wahacza, zacisku hamulcowego). Mocno zapieczona śruba to sygnał, że warto zawczasu zaopatrzyć się w nową, zwłaszcza jeśli w pobliżu nie ma sklepu z częściami zamiennymi czy hurtowni śrub. Śruba do akumulatora, śruba zacisków hamulcowych czy śruby do kół nie kosztują wiele, a bez nich auto pozostanie unieruchomione. 

Substancje rozpuszczające i smarne 

Najpierw warto wypróbować dostępne pod ręką substancje, które mogą rozpuścić rdzę i dodatkowo zwiększyć poślizg pomiędzy trzonkiem śruby a gwintowanym elementem. Dzięki temu są szanse, że uda się obrócić śrubę nawet zwykłym kluczem. W taki sposób działa nafta i olej napędowy (niektórzy twierdzą też, że rdzę można rozpuścić za pomocą coli, lecz nie gwarantujemy skuteczności). Niestety nie jest to szybki sposób na to, jak odkręcić zapieczoną śrubę, ponieważ obie substancje dają efekty dopiero po kilku godzinach.

Odrdzewiacz na zapieczoną śrubę w kole

Przebite koło teoretycznie nie stanowi większego problemu. Wystarczy zatrzymać się w bezpiecznym miejscu, podnieść auto lewarkiem, odkręcić śruby i wymienić felerne koło na zapasowe. Niestety zapieczona śruba w kole nie należy do rzadkości, więc wymiana koła poza domem może okazać się bardzo stresującym przeżyciem. Żeby uniknąć takich sytuacji, warto wozić ze sobą specjalistyczny środek penetrujący, który działa znacznie szybciej niż olej czy nafta. Odrdzewiacz śrub (taki jak np. K2 Vulcan) jest bardzo prosty w użyciu - wystarczy spryskać skorodowaną powierzchnię i odczekać kilka minut. Następnie należy spróbować odkręcić śrubę, a jeśli to nie daje rezultatu, trzeba powtórzyć czynność.

Preparat o silnych właściwościach penetrujących zdaje egzamin nawet przy starych i silnie zapieczonych śrubach. Warto jednak najpierw oczyścić element z zanieczyszczeń i luźnej rdzy, aby ułatwić substancji dotarcie do gwintowanego trzonka. Przyda się do tego papier ścierny lub druciana szczotka do rdzy. Jeżeli środek nie zadziała po kilku minutach, trzeba ponownie spryskać śrubę i pozostawić na kilka godzin. Zapieczona śruba w tulei wahacza, zwrotnicy czy innego elementu zawieszenia może być trudno dostępna, jednak preparat jest wyposażony w długi i wąski aplikator, który ułatwia wprowadzenie substancji.

Klucz nasadowy lub oczkowy zamiast płaskiego

Zapieczona śruba zacisku hamulcowego, amortyzatora czy innego elementu w aucie wymaga użycia nieco bardziej zaawansowanych narzędzi niż zwykły klucz. W przypadku śrub sześciokątnych lepiej sięgnąć od razu po klucz oczkowy lub nasadowy, który obejmuje śrubę lub nakrętkę bardziej niż klucz płaski. Większa powierzchnia styku sprawia, że na śrubę działa większa siła i łatwiej ją odkręcić. Z tej samej przyczyny warto zaopatrzyć się w dłuższy klucz lub przedłużkę do klucza. Przy dużej korozji można najpierw obruszać śrubę kluczem (wykonując przy tym ruchy naprzemienne w lewą i prawą stronę), a następnie zastosować sprawdzony odrdzewiacz do śrub. 

Młotek - czy można uderzać nim w zapieczoną śrubę?

Młotek to dość kontrowersyjne narzędzie w tym temacie, ponieważ stukanie nim w łebek śruby może doprowadzić do jego uszkodzenia. Jednak z drugiej strony po uderzeniu młotkiem śruba zyskuje większy luz i można dotrzeć do głęboko skorodowanych miejsc (np. za pomocą wspomnianego wyżej preparatu penetrującego K2 Vulcan). Młotek polecany jest również wtedy, gdy problemem jest zapieczona śruba zwrotnicy. W tej sytuacji można najpierw poluzować dolne śruby z wahaczy, a następnie lekko stuknąć młotkiem w celu wybicia sworzni, co spowoduje poluzowanie długiej śruby zwrotnicy.

Zapieczona śruba a zjawisko rozszerzalności termicznej

Zapieczona śruba w tulei wahacza daje o sobie znać np. przy wymianie amortyzatorów. Niektórzy radzą, aby w tej sytuacji "poświęcić" tuleję lub śrubę, z kolei inni przypominają o zjawisku rozszerzalności termicznej. Teoretycznie po podgrzaniu nakrętka powinna rozszerzyć się, co ułatwi wykręcenie śruby. Można użyć do tego małego palnika dla majsterkowiczów, choć znacznie bezpieczniejszy będzie podgrzewacz indukcyjny. Istnieje również odwrotny sposób - zastosowanie preparatu chłodzącego na śrubę, przez co zmniejszy ona swoją objętość.

Rozwiercenie śruby jako rozwiązanie ostateczne

Może się również zdarzyć, że łebek śruby odpadnie wcześniej, np. przez stukanie młotkiem. Wtedy trzeba spróbować wykręcić śrubę za pomocą specjalnego wykrętaka. W razie gdy zapieczona śruba nie puszcza i nie pomaga klucz nasadowy, odrdzewiacz, młotek ani nawet palnik, pozostaje już tylko jej rozwiercenie. Trzeba zaopatrzyć się w wiertarkę i wiertło do metalu, przy czym średnica wiertła powinna być mniejsza niż średnica trzpienia śruby. Podczas wiercenia trzeba uważać, żeby nie uszkodzić elementów samochodu.

Zapieczona śruba - jak zapobiegać temu problemowi?

Istnieje wiele różnych sposobów na to, jak odkręcić zapieczoną śrubę. Jednak zdecydowanie lepiej zapobiegać temu problemowi, ponieważ zardzewiała śruba może uniemożliwić np. wymianę koła w trasie. Żeby tego uniknąć, należy stosować nakładki na śruby felg, dzięki którym koło wygląda bardziej estetycznie, a śruby są chronione przed zabrudzeniem i czynnikami atmosferycznymi.

Podobną funkcję spełnia zaślepka kielicha amortyzatora, która zapobiega szybkiemu korodowaniu śruby w tym miejscu. Przy wymianie części warto zabezpieczać połączenia śrubowe za pomocą preparatu o działaniu antykorozyjnym – może to być smar miedziany, neutralizator rdzy w sprayu lub specjalny klej do gwintów. Przed użyciem wybranego środka należy się upewnić, że jest on bezpieczny dla danej części.