Jak dbać o układ hamulcowy samochodu?

Dbałość o bezpieczeństwo jazdy to podstawa w podręczniku każdego odpowiedzialnego kierowcy, który powinien na bieżąco reagować na wszelkie niepokojące sygnały ze strony swojego pojazdu. Jedną z najważniejszych części składowych jest układ hamulcowy – zespół wielu pojedynczych podzespołów, które mają na celu skuteczne wyhamowanie pojazdu z praktycznie każdej prędkości. To także układ, który wymaga częstej konserwacji oraz zabiegów serwisowych, które mają wpływ na bezpieczeństwo każdej podróży.

Czym jest układ hamulcowy?

Wszyscy kierowcy z układem hamulcowym mają do czynienia w zasadzie cały czas i to w chwilkę po uruchomieniu pojazdu, gdyż to za jego pomocą można zwolnić, np. przed przejazdem kolejowym czy przejściem dla pieszych, jak i zupełnie się zatrzymać, np. po zaparkowaniu w wybranym miejscu czy przed linią zatrzymania na skrzyżowaniu. To jednak wysoce okrojona definicja. Dla żądnych nieco głębszej wiedzy istotne powinno być przede wszystkim to, że na układ hamulcowy składa się nawet kilkanaście różnych podzespołów mechanicznych – dopiero połączenie ich wszystkich gwarantuje możliwość szybkiego, bezpiecznego i kontrolowanego wytracania swojej prędkości. Co to oznacza? Że awaria jednego podzespołu wypacza pracę każdego innego wchodzącego w skład tego układu.

Na podstawowy i niezbyt zaawansowany układ hamulcowy składają się klocki wraz z tarczami (bądź szczęki z bębnem w przypadku aut znacznie starszych), przewody hamulcowe, pompa hamulcowa oraz pedał hamulca, czyli ostateczny element wykonawczy sterowany przez kierowcę. W nowoczesnych pojazdach znajdziemy także siatkę czujników, które sterują hamowaniem każdego koła z osobna w warunkach obniżonej przyczepności. Co więcej – w standardzie to kierowca wyzwala zadziałanie pompy hamulcowej poprzez fizyczne naciśnięcie na pedał hamulca, co wprawia w ruch linkę hamulcową. W nowoczesnych autach stawia się na brake-by-wire. Instalacja ta polega na połączeniu pedału hamulca wyłącznie z komputerem, który samodzielnie wyzwala działanie pompy podczas naciskania na pedał przez kierowcę.

Co wpływa na zużycie wyeksploatowanego układu hamulcowego?

Zużyty układ hamulcowy to – co warto wiedzieć na samym wstępie – jedna z najbardziej niebezpiecznych awarii, szczególnie na publicznych drogach. Nawet najzwyklejsze usterki z reguły kończą się brakiem możliwości hamowania lub znacznym zwiększeniem wymaganej siły nacisku w razie wystąpienia jakiejkolwiek nieprzewidywalnej sytuacji drogowej.

Sprawność swojego układu hamulcowego można, niestety, znacznie obniżyć poprzez np. nieumiejętne hamowanie. Największy problem mają początkujący kierowcy, którzy naciskają na pedał hamulca zbyt długo i zbyt mocno w stosunku do panujących warunków na drodze, w efekcie czego nadmiernie zużywają się zarówno tarcze, jak i klocki hamulcowe. Częstym powodem przedwczesnego zużycia tych elementów jest także jazda w bardzo trudnych warunkach drogowych, jak i wypadki i stłuczki.

W każdym razie – na wszelkie niepokojące objawy ze strony układu hamowania reaguj bez zbędnej zwłoki. Nawet w przypadku wykrycia naprawdę pozornie niewielkiej usterki warto zatrzymać się na najbliższym ogólnodostępnym miejscu parkingowym i wezwać pomoc drogową w celu odholowania auta do warsztatu mechaniki samochodowej.

Jak utrzymać układ hamulcowy w dobrym stanie przez długi czas?

Kierowca może negatywnie wpłynąć na działanie układu hamulcowego oraz jego trwałość, to już wiemy, co jednak ma zrobić, aby wpłynąć na ten układ pozytywnie? Jest kilka działań, które znacznie zwiększają użyteczność każdego podzespołu wchodzącego w skład układu zawieszenia, i to bez rezygnacji ze swoich przyzwyczajeń oraz oczekiwań.

• Regularna wymiana klocków hamulcowych

Warto wiedzieć, ze klocki hamulcowe zużywają się w prawidłowo działającym układzie zdecydowanie najwcześniej, wymagają wówczas wymiany, i to zazwyczaj po kilkunastu-kilkudzesięciu tysiącach kilometrów. Akcesoria te należy wymieniać na zupełnie nowe (nigdy na używane) od razu po ich nadmiernym zużyciu, czyli zbyt cienkiej warstwie ściernej. Minimalny poziom z reguły określa sam producent – nie wolno go przekraczać pod żadnym pozorem, gdyż grozi to dużym niebezpieczeństwem braku możliwości zahamowania.

• Cykliczna wymiana płynu hamulcowego

Niewielu kierowców pamięta o tym, że płyn hamulcowy również się zużywa w trakcie pracy, zazwyczaj poprzez dostanie się do niego zbyt dużej ilości wody. Na niekorzyść „zapominalskich” działa interwał wymiany – olej należy wymienić na nowy co około 50 000 km lub co dwa lata, zależnie od tego, co nastąpi jako pierwsze. Warto o tym pamiętać i uniknąć braku możliwości zahamowania.

• Zmiana tarcz hamulcowych

Również tarcze hamulcowe bardzo mocno zużywają się podczas pracy. Co prawda znacznie rzadziej niż klocki, lecz i one w pewnym momencie będą musiały zostać wymienione na nowe. Analogicznie do klocków, także tarcze wymienia się w chwili, gdy ich zużycie jest zbyt duże, a warstwa metalu zbyt cienka.

• Odpowiedzialna konserwacja pompy hamulcowej

Pompa hamulcowa zwiększa ciśnienie płynu krążącego w układzie, który ma dotrzeć do tłoczków w każdym kole natychmiast po nacisku na pedał hamulca przez kierowcę – bez niego nie byłoby to możliwe. Warto analizować stan pompy i wymienić ją w zasadzie od razu po wykryciu jakiejkolwiek usterki – nawet tej, która nie daje żadnych objawów.

• Cykliczne przeglądy całego układu hamulcowego

Warto skupić swój wzrok nie tylko na zaciskach hamulcowych czy tarczach, lecz także dokładnie ocenić wizualnie wszystkie elastyczne przewody hamulcowe, gdyż te mogą ulec uszkodzeniu przez niekorzystne warunki atmosferyczne lub nacięcie.

Jakie są najczęstsze usterki układu hamulcowego i jak je usunąć?

Usterki w obrębie układu hamulcowego dość łatwo zauważyć samodzielnie i bez żadnej wiedzy z zakresu mechaniki pojazdowej, gdyż ich wystąpienie jest widoczne w zasadzie od razu zazwyczaj w chwili naciśnięcia na pedał hamulca, lecz nie tylko.

Hałas dochodzący z kół może świadczyć o zapieczonym tłoczku lub nieprawidłowym działaniu klocków hamulcowych, podobnie jak stukanie, świszczenie lub brzęczenie. Nie wolno bagatelizować takich dźwięków – nawet z pozoru najmniej istotne hałasy mogą świadczyć o dużym problemie dręczącym cały układ. Warto również szybko zareagować w razie, gdy praca pedału hamulca jest nietypowa, np. gdy jest zbyt twardy lub odwrotnie – zbyt miękki. Najpoważniejszym problemem jest z całą pewnością wduszenie pedału hamulca do końca oraz brak reakcji ze strony układu – to sytuacja zagrażająca nie tylko zdrowiu, lecz życiu.

Jak kierowca może zadbać o układ hamulcowy?

Dbanie o hamulce tarczowe czy bębnowe jest główną formą prewencji w dalszym rozwoju niektórych usterek. Warto regularnie:

• Kontrolować układ – cyklicznie zlecaj specjalistom sprawdzenie wszystkich podzespołów wchodzących w skład układu hamulcowego, łącznie z przewodami, gdyż wykrycie nieprawidłowości na czas zmniejsza ryzyko zagrożeń związanych z jazdą z niedziałającym układem.
• Wymieniać klocki hamulcowe – warto ten proces przeprowadzać co około 30 000 - 40 000 km. To ogólnie przyjęty standard w motoryzacji, co nie oznacza, że w Twoim przypadku może być inaczej. Jazda autostradą z niewielką liczbą hamowań może oznaczać wymianę dopiero po 60 000 km, podczas gdy jazda dynamiczna po torze – nawet co 15 000 km.
• Wymieniać tarcze hamulcowe – okrągłe talerze wykonane ze stali również wymagają wymiany, lecz nieco rzadszej niż klocki – średnio dobre tarcze wytrzymują nawet 70 000 km, lecz kwestia ta, podobnie jak w przypadku klocków, jest zależna od stylu jazdy czy samego auta.
• Konserwować pompę hamulcową – liczy się sprawdzenie jej stanu i ewentualna szybka reakcja na wycieki czy niepokojące dźwięki dochodzące z jej obudowy. Pompa odpowiada za tłoczenie płynu pod odpowiednio dużym ciśnieniem, dlatego jej dysfunkcja może prowadzić do braku możliwości hamowania.
• Sprawdzać poziom płynu hamulcowego – zawsze ilość płynu powinna znajdować się pomiędzy znaczkiem MIN a MAX – zbyt duża ilość może oznaczać także zbyt duże ciśnienie pracy, podczas gdy zbyt mała – brak ciśnienia wymaganego do zadziałania tłoczka hamulcowego.
• Prowadzić auto we właściwy sposób – technika hamowania ma ogromne znaczenie w kwestii wytrzymałości układu. Warto unikać gwałtownego hamowania, gdyż to powoduje wytworzenie się nadmiernej ilości ciepła, a tym samym przyspieszone ścieranie okładzin klocków hamulcowych.

FAQ:

• Czym jest układ hamulcowy?

Układ hamulcowy składa się z kilku podzespołów, w tym z klocków hamulcowych, tarcz oraz pompy, i służy do umożliwienia kierowcy wyhamowania pojazdu.

• Jak dbać o układ hamulcowy?

Regularnie kontroluj płyn hamulcowy, jego ilość oraz jakość, wymieniaj go zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu, a także kontroluj zużycie klocków i tarcz. Nie zapomnij również o cyklicznej ocenie całego układu przez specjalistę, łącznie z pompą hamulcową.

• Jak rozpoznać awarię układu hamulcowego?

Czasami o nadchodzącej usterce w układzie hamulcowym informuje nas hałas dochodzący z okolicy kół. Może to być dźwięk tarcia, świszczenia, brzęczenia czy stukania. Awarię widać także po pracy pedału hamulca – może się zapadać, pracować zbyt lekko lub ze zbyt dużym oporem.