SRS (Supplementary Restraint System) - co to jest i jak skasować błąd SRS?

W 2022 roku policja w całej Polsce przyjęła 21 322 zgłoszenia wypadków drogowych. W wyniku tych zdarzeń zginęło 1 896 osób, a 24 743 osoby zostały ranne (z czego 7 541 to ciężkie przypadki). Wprawdzie z roku na rok liczba wypadków maleje, jednak statystyki nie mają znaczenia w obliczu ludzkich dramatów i tragedii, które codziennie rozgrywają się na drogach. Niestety nawet przepisowa jazda nie daje gwarancji bezpiecznego dojechania do celu, ponieważ nikt nie ma wpływu na zachowanie innych kierowców. Śmiertelnych ofiar wypadków byłoby o wiele więcej, gdyby kierowców i pasażerów nie chronił Supplementary Restraint System, czyli bierny system bezpieczeństwa składający się z poduszek powietrznych oraz napinaczy pasów.

Co to jest SRS?

System SRS odpowiada za bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów podczas uderzenia w przeszkodę, np. inny pojazd, drzewo, element infrastruktury drogowej czy budynek. Co ważne, SRS nie zapobiega zdarzeniom drogowym, ale łagodzi ich skutki - dlatego określa się go pasywnym lub biernym. Dzięki poduszkom powietrznym i napinaczom pasów bezpieczeństwa użytkownicy pojazdu zyskują większe szanse na wyjście z wypadku bez szwanku lub przynajmniej w stanie niezagrażającym życiu. Obecnie Supplementary Restraint System to standard występujący w każdym samochodzie, przy czym w niektórych pojazdach jest bardziej zaawansowany technicznie i zawiera dodatkowe elementy wykonawcze.

Krótka historia SRS

Pierwsze projekty poduszek bezpieczeństwa powstały w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Niemal w tym samym czasie zarejestrowano dwa prototypy - jeden autorstwa amerykańskiego inżyniera służącego w marynarce wojennej, Johna W. Hetricka, natomiast twórcą drugiego był niemiecki inżynier, Walter Linderer. Oba wynalazki wymagały dopracowania, jednak żaden z producentów samochodów nie był tym zainteresowany. Do przełomu doszło dopiero w 1967 roku, kiedy to inny amerykański inżynier, Allen K. Breed, opracował system z czujnikiem elektromagnetycznym wykrywającym zderzenia. Pierwsze samochody wyposażone w SRS zjechały z linii produkcyjnych koncernów General Motors i Forda w latach siedemdziesiątych XX wieku, jednak masowa produkcji pojazdów z poduszkami powietrznymi zaczęła się dopiero w latach dziewięćdziesiątych.

Z czego składa się Supplementary Restraint System?

Teoretycznie poduszka powietrzna to nic skomplikowanego - to po prostu worek z tkaniny napełniający się gazem (azotem). Jednak żeby poduszka wystrzeliła w odpowiednim momencie i nie stanowiła zagrożenia, system SRS musi być wyposażony w odpowiednią elektronikę. Może też zawierać dodatkowe elementy wykonawcze, które zwiększają bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów podczas zderzenia.

Budowa podstawowego SRS obejmuje:

• czujniki zderzenia, które informują poszczególne elementy wykonawcze o wystąpieniu kolizji;
• sterownik, czyli komputer odpowiedzialny za poprawne działanie systemu, w tym za uruchomienie elementów wykonawczych oraz napełnienie poduszek;
• elementy wykonawcze, które w sposób bezpośredni chronią użytkowników przed skutkami zderzenia – w podstawowych systemach są to poduszki powietrzne i napinacze pasów bezpieczeństwa.

W zaawansowanych układach Supplementary Restraint System może zawierać również takie elementy jak:

• kurtyny boczne,
• czujnik odcięcia paliwa,
• moduł odłączania akumulatora,
• moduł automatycznego opuszczania szyb,
• moduł automatycznego wybierania numeru ratunkowego (eCall),
• aktywne zagłówki,
• czujnik zajęcia fotela,
• dodatkowe mocowanie fotelika dziecięcego,
• system ochrony przed dachowaniem,
• automatyczny system gaśniczy.

Jak działa SRS airbag?

Supplementary Restraint System nie zawsze składa się z takich samych elementów, jednak podstawowe działanie pasywnego układu bezpieczeństwa pozostaje niezmienne. Wskutek zderzenia z przeszkodą samochód gwałtownie zmienia prędkość, co zostaje wykryte przez czujniki zderzeniowe. Sensory przekazują tę informację dalej, czyli do sterownika. To elektroniczny "mózg" układu, który ocenia, czy zmiana prędkości jest istotna i zachodzi konieczność zaangażowania elementów wykonawczych. Jeżeli uderzenie jest wystarczająco mocne, sterownik powoduje wystrzelenie poduszek powietrznych, napięcie pasów bezpieczeństwa oraz uruchomienie innych elementów układu SRS.

Jak działa SRS airbag? Poduszki powietrzne mogą być umieszczone w różnych częściach samochodu: pod klaksonem, pod deską rozdzielczą, w fotelu, pasach i dachu. W wyniku mocnego uderzenia sterownik uruchamia generator gazu, a prąd elektryczny powoduje spalenie ładunku zapłonowego zawierającego specjalne paliwo w postaci stałej (np. azydek sodu). Dochodzi do reakcji chemicznej, w wyniku której powstaje niemal czysty azot. Następnie gaz wypełnia worek poduszki powietrznej z prędkością nawet 300 km/h w czasie ok. 30-40 milisekund. Poduszka "wybucha" i wypełnia przestrzeń kabiny, amortyzując uderzenie. Co ważne, gaz natychmiast uchodzi przez otwory wentylacyjne w worku, dzięki czemu głowa nie odbija się od napełnionej poduszki i nie dochodzi do uduszenia.

Dlaczego świeci się kontrolka SRS?

Wiadomo już, czym jest i jak działa SRS airbag. Pozostaje jednak pytanie, co robić w razie awarii systemu? Podświetlenie odpowiedniej ikonki (najczęściej napis SRS lub airbag) nie musi oznaczać poważnego uszkodzenia systemu. Kontrolka SRS może włączyć się także po wykryciu błędu wynikającego z źle wykonanej naprawy samochodu lub po rozłączeniu obwodów elektrycznych poduszki (np. ze względu na naprawę kierownicy). Podświetlenie ikonki SRS może mieć również związek z usterką elektryki, na przykład zaśniedziałych styków, odłączonej wtyczki lub przerwanych przewodów w kostce połączeniowej pod fotelem.

Kontrolka SRS może włączyć się również z powodu:

• zwarcia instalacji elektrycznej,
• przepalonych bezpieczników,
• usterki napinacza pasów bezpieczeństwa,
• usterki modułu odłączenia akumulatora,
• usterki sterownika SRS,
• usterki czujnika zderzeniowego,
• usterki poduszki powietrznej.

Jak skasować błąd SRS?

Bez narzędzi diagnostycznych trudno z całą pewnością stwierdzić, dlaczego świeci się kontrolka SRS. Można jedynie sprawdzić podstawowe elementy, które mogły doprowadzić do podświetlenia błędu, tj. akumulator, kostkę pod fotelem, bezpieczniki. Jeżeli wszystko wydaje się w porządku, a kontrolka nadal jest podświetlona, najlepiej udać się do warsztatu samochodowego lub stacji diagnostycznej. Podłączenie do komputera i skasowanie błędu zajmuje kilka minut, więc specjalista może zrobić to od ręki. Oczywiście w razie uszkodzenia elementów systemu trzeba będzie poczekać dłużej na naprawę.

Jak skasować błąd SRS bez komputera? Niektórzy próbują zresetować kontrolkę poprzez odłączenie klem akumulatora lub manipulowanie przy wtyczce pod deską na przekręconym kluczyku. Jednak kontrolka SRS nie świeci się po to, żeby ją zresetować - trzeba najpierw znaleźć przyczynę i ją usunąć. Dlatego w nowszych pojazdach zwykle nie można skasować błędu poduszki powietrznej bez zdiagnozowania usterki. Można w tym celu posłużyć się skanerem OBD2, jednak tanie urządzenia do użytku prywatnego mogą nie poradzić sobie z usunięciem błędu systemu bezpieczeństwa. W razie wątpliwości zawsze warto udać się do mechanika lub diagnosty - w końcu od systemu SRS zależy życie kierowcy i pasażerów samochodu.