Jaką skrzynię biegów wybrać?

Skrzynia biegów to niezbędny element każdego samochodu – służy do zmiany przełożeń, obniża spalanie paliwa, podnosi wydajność jednostki napędowej, a także umożliwia dostosowanie prędkości obrotowej silnika w stosunku do jego prędkości. Z tego względu bez skrzyni biegów nie da się wykrzesać z żadnego pojazdu pełnej mocy i połączyć jej z oszczędnością względem spalania mieszanki paliwa. Skrzynie biegów różnią się przede wszystkim sposobem ich obsługi. Na rynku znajdziemy manualne oraz automatyczne skrzynie biegów. Na jaką się zdecydować? Odpowiedź dzieli zmotoryzowanych już od lat.

Czym jest skrzynia biegów i jaką ma funkcję w każdym pojeździe mechanicznym?

Skrzynia biegów to jeden z najbardziej skomplikowanych podzespołów we współczesnych pojazdach, służy do zmiany przełożeń w jednostce napędowej i do dostosowania warunków pracy silnika w stosunku np. do prędkości czy charakterystyki danego pojazdu. Skrzynia składa się z kilkuset ściśle współpracujących ze sobą elementów, dzięki którym można przełożenie zmieniać w trakcie jazdy i w ten sposób regulować stosunek prędkości obrotowej do maksymalnej mocy. Samo przełożenie polega na różnicy pomiędzy wałem wejściowym a wyjściowym i widać je najlepiej po skrajnych położeniach lewarka. Na ostatnim, najwyższym biegu, np. na 6-tce, samochód może jechać z wysoką prędkością przy niskich obrotach, lecz kosztem bardzo niskiej mocy, podczas gdy na 1-ce jest zupełnie odwrotnie. Bieg ten służy w zasadzie wyłącznie do ruszania ze względu na minimalną prędkość możliwą do uzyskania, lecz także bardzo duży moment obrotowy.

Bez skrzyni biegów nie da się obecnie prowadzić samochodu. W pierwszych latach motoryzacji znanej nam obecnie samochód miał wyłącznie jeden bieg, później zaczęto stosować aż trzy, aby obecnie było ich nawet kilkanaście. Standardem jest siedem – sześć biegów do przodu oraz jeden do tyłu.

Rodzaje skrzyni biegów

Rodzaje skrzyń biegów są bardzo złożone, skomplikowane i stanowią w wielu przypadkach szczyt współczesnej technologii. Producenci jednak nie ustają w swoich nowinkach technologicznych i wyposażają produkowane przez siebie aut w coraz to nowsze skrzynie biegów. Na rynku znajdziemy skrzynie bezstopniowe, dwusprzęgłowe, półautomatyczne, sekwencyjne czy zautomatyzowane skrzynie manualne. Różnice pomiędzy nimi są bardzo duże. Jedne szybciej zmieniają przełożenia, inne cechują się płynną pracą, a jeszcze inne ciągłością momentu obrotowego. Tak naprawdę jednak wszystko dla odbiorcy końcowego sprowadza się do jednej kwestii – sposobu ich obsługi. Jedni widzą zalety wyłącznie w manualnych skrzyniach biegów, podczas gdy inni nie wyobrażają sobie życia bez skrzyni automatycznej. Gdzie leży prawda? Kto ma rację?

Manualna skrzynia biegów – jaką ma charakterystykę prace?

To najbardziej rozpowszechniona w naszym kraju skrzynia biegów. Jej obsługa jest bardzo prosta i doskonale znana większości kierowców – polega na wysprzęgleniu oraz wybraniu odpowiedniego przełożenia za pomocą przekładni skrzyni biegów. W Polsce to właśnie na pojazdach wyposażonych we właśnie taką skrzynię zdaje się egzamin na prawo jazdy, jak i uczy się prowadzenia auta w trakcie kursu. Czy to jednak optymalne rozwiązanie? Jak się okazuje, nie dla wszystkich. Skrzynia ręczna to:

• Pełna kontrola nad pojazdem – zaletą manualnej skrzyni biegów jest możliwość podejmowania decyzji o załączeniu wybranego biegu przez samego kierowcę, który może stale kontrolować to, jakie przełożenie zostało wybrane – wystarczy zerknąć na lewarek, aby przekonać się, na jakim biegu aktualnie się poruszamy.
• Współpraca z samochodem – nie ulega wątpliwości, że wciskanie pedału sprzęgła oraz ręczne wybieranie biegu jest bardziej angażujące, lecz także satysfakcjonujące, szczególnie wtedy, gdy zmiana przełożenia jest w zasadzie nieodczuwalna. Z tego względu ogromną popularnością cieszą się obecnie samochody sportowe z pospolitym „manualem”, które stanowią zupełną opozycję w stosunku do wysoce skomputeryzowanych „automatów”.
• Niskie koszty naprawy – zazwyczaj manualne skrzynie biegów są proste w naprawie, a do usunięcia usterki wystarczy tylko najbardziej podstawowa wiedza. Ponadto na rynku znajduje się mnóstwo części eksploatacyjnych, a same skrzynie nie są zbyt skomplikowane w kwestii technologii. W efekcie można je naprawić bądź wymienić na nową. Oczywiście do kosztów należy doliczyć także zużywające się sprzęgło – to jednak również nie jest zbyt kosztowne, a jednak długowieczne.
• Łatwa odsprzedaż – w naszym kraju skrzynie manualne są bardzo popularne, przez co klienci z reguły sięgają wyłącznie po auta wyposażone właśnie w nie. Z drążkiem zmiany biegów miał do czynienia w zasadzie każdy kierowca, podczas gdy z automatem – tylko niewielka część.

Jak zatem widać, zalet manualnych skrzyń biegów jest bardzo wiele, dlatego też cieszą się na naszym rynku zdecydowanie największym „wzięciem”. Nie oznacza to jednak, że są idealne. Współczesne automaty coraz śmielej wkraczają także do garaży osób ostrożnych, które widzą w nich wyłącznie duże wydatki oraz awaryjność.

Automatyczna skrzynia biegów – zalety i wady?

Automatyczne skrzynie są w naszym kraju w dalszym ciągu nowością, a klienci, ze względu na ich niewielkie rozpowszechnienie, raczej starają się ich w pewnym stopniu unikać. W innych krajach jest zupełnie inaczej – dla przykładu w USA liczba sprzedanych aut ze skrzynią manualną to promil, dlatego większość producentów oferuje na tamten rynek wyłącznie samochody z popularnym w tym kraju „automatem”. Dlaczego? Jest ku temu całe mnóstwo powodów.

• Komfort – przerzucanie biegów poprzez ruch lewarkiem oraz wcześniejsze wciśnięcie sprzęgła potrafi zmęczyć. Może nie w długiej trasie podczas jazdy autostradowej, lecz w jeździe po mieście, gdzie to zmiana biegów następuje w zasadzie cały czas, co kilka-kilkanaście sekund. Skrzynie automatyczne są na tym polu zupełnie inne – kierowca może się całkowicie rozluźnić, gdyż to sterownik sam odpowiada za zmianę przełożeń.
• Bezpieczeństwo – dla niektórych osób zmiana biegów powoduje zmniejszenie skupienia, szczególnie istotnego na ulicy, gdyż całą uwagę muszą poświęcić płynnej zmianie przełożenia. Skrzynie automatyczne całkowicie ściągają z kierowcy odpowiedzialność, gdyż zmieniają biegi w momencie dogodnym silnika.
• Wpływ na wydajność samochodu – nieprodukowane już od lat samochody ze skrzynią automatyczną starej generacji potrafią mocno ograniczać wydajność silnika, gdyż mają np. 3 biegi, w efekcie czego samochód rzadko wykorzystuje pełną swoją moc w efektywny sposób. W nowoczesnych autach jest inaczej. Biegów może być nawet 10, a zmiana przełożenia następuje w zasadzie natychmiastowo, przez co wydajność auta wręcz rośnie z automatem.
• Awaryjność – nie ulega wątpliwości, że skrzynia automatyczna jest wygodna, komfortowa i obecnie także szybka w swojej pracy, jednak również bardzo kosztowna ze względu na wysokie zaawansowanie techniczne. Tym samym jej naprawa jest w zasadzie niemożliwa, a jeśli już, to jej koszt może przekroczyć połowę wartości auta. Większość skrzyń przetrwa bezawaryjnie całe życie danego samochodu, są jednak na rynku modele niecieszące się zbyt renomą właśnie ze względu na ich awaryjność.
• Wpływ na zachowanie auta – w aucie wyposażonym w skrzynię automatyczną z reguły nie ma się wpływu na wybrane przełożenie, rzadko na desce rozdzielczej znajduje się także informacja o tym, jaki bieg został załączony. To wbrew pozorom nie jest zbyt duży problem, gdyż to wiedza w skrzyni automatycznej w zasadzie zupełnie zbędna. Co więcej – w samochodach sportowych biegi zmianę biegów można przeprowadzić samodzielnie, czy to za pomocą lewarka (ruchem w górę i w dół bądź w lewo i w prawo) czy specjalnych łopatek znajdującej się z tyłu kierownicy.

Skrzynie automatyczne lubimy coraz bardziej, lecz dużo czasu minie, zanim ich udział w rynku przekroczy choćby połowę wszystkich aut poruszających się po drogach publicznych. Wpływ na szybki wzrost tej liczby mają producenci – niektóre marki zupełnie zrezygnowały ze skrzyń manualnych, szczególnie z półki premium, jak Range Rover, Mercedes czy BMW i Audi w swoich modelach topowych.

Na jaką skrzynię się zdecydować kupując nowy pojazd?

To bardzo trudne pytanie, gdyż obie skrzynie, mimo wielu zalet i wad, są od siebie zupełnie inne. Automat oferuje wyższy komfort oraz większe bezpieczeństwo i łatwość prowadzenia samochodu, lecz kosztem mniejszej kontroli nad pojazdem oraz wyższą ceną naprawy ewentualnych uszkodzeń. Z kolei skrzynia manualna jest trudniejsza w obsłudze, angażująca i wymagająca względem kierowcy, lecz także tania w naprawie i z reguły bezawaryjna.

Koniecznie przed dokonaniem zakupu odpowiedz sobie na pytania:

• Jakie są różnice między skrzynią manualną, automatyczną i DSG?
• Jakie są wady i zalety każdego rodzaju skrzyni biegów?
• Jakie są oczekiwania co do komfortu jazdy i bezpieczeństwa, które może zapewnić dana skrzynia biegów?
• Czy skrzynia jest odpowiednia dla mojego stylu jazdy i jakie są jej wymagania eksploatacyjne?
• Jakie są koszty eksploatacji i serwisowania danej skrzyni biegów?
• Jakie są gwarancje i możliwości naprawy danej skrzyni biegów w przypadku awarii?
• Jakie są najczęstsze awarie obu skrzyń biegów i czy da się je usunąć w pobliskim serwisie?

Dopiero odpowiadając sobie na wszystkie powyższe pytania będziesz w stanie stwierdzić, która skrzynia biegów okaże się dla Ciebie najlepsza. Pamiętaj jednak, że część z nich może być istotniejsza dla Ciebie, podczas gdy zupełnie nieistotna dla innych. Co to oznacza? Że zdecydowanie najlepszą odpowiedzią na to, która skrzynia biegów będzie najlepsza, jest oczywiście jazda testowa. Być może komfort skrzyni automatycznej okaże się na tyle duży, że zdecydujesz się na nią mimo nieco większych potencjalnych kosztów związanych z awarią. Może być także odwrotnie – być może po teście drogowym samochodu ze skrzynią automatyczną stwierdzisz, że wolisz zmieniać biegi ręcznie.

FAQ:

• Jaka skrzynia biegów jest odpowiednia do auta?

Zarówno skrzynia manualna, jak i automatyczna, ma pewne zalety, jak i wady. Problemem jest to, aby wybrać odpowiednią w stosunku do swoich oczekiwań, stylu jazdy, możliwości finansowych i wielu innych zmiennych. Wybór jest bardzo istotny, gdyż skrzynia ma bezpośredni wpływ na komfort jazdy oraz bezpieczeństwo.

• Jakie ma zalety manualna skrzynia biegów?

Skrzynia manualna daje pełną kontrolę nad wyborem właściowego biegu, daje wiedzę na temat tego, co aktualnie dzieje się z samochodem, a także jest tania w naprawie i z reguły bezobsługowa przez cały okres jej użytkowania.

• Jakie ma zalety automatyczna skrzynia biegów?

Automatyczna skrzynia biegów jest przede wszystkim bardzo komfortowa, gdyż kierowca nie musi samodzielnie zmieniać przełożeń, nie istnieje także ryzyko błędnej zmiany biegów oraz występowania dużego szarpania.