Jak dbać o układ chłodzenia silnika?

Każda jednostka napędowa w trakcie pracy generuje ciepło, co jest zjawiskiem zupełnie naturalnym. Niestety stanowi także bardzo poważne zagrożenie w sytuacji, gdy wytworzone ciepło nie zostanie odprowadzone na zewnątrz, poza komorę silnikową. Układ chłodzenia silnika służy właśnie w tym celu – zmniejsza temperaturę panującą w bloku silnika poprzez ścisłą współpracę kilku elementów technicznych, w tym chłodnicy, pompy, wentylatora, termostatu i wielu innych. Zobacz, jak dbać o ten układ, czym grozi jego awaria i co robić, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia naprawdę kosztownych usterek.

Czym jest układ chłodzenia silnika?

Układ chłodzenia silnika nie wpływa na bezpieczeństwo jazdy – jest jednak podstawą względem zachowania sprawności całej jednostki napędowej. Elementy mechaniczne ściśle współpracujące ze sobą, zarówno w nowoczesnych samochodach, jak i tych nieprodukowanych już od wielu lat, trą o siebie, generując w ten sposób bardzo duże ilości ciepła. W efekcie bez odprowadzenia ciepła dochodzi do zniszczenia silnika, a tym samym do jego kosztownej wymiany. I to w całości – z reguły awarie układu chłodzenia kończą się brakiem możliwości jego naprawy, nawet mimo wymiany połowy najważniejszych części eksploatacyjnych.

Na układ chłodzenia składa się:

• chłodnica – odprowadza ciepło z cieczy do środowiska,
• pompa cieczy chłodzącej – wymusza obieg cieczy,
• wentylator – przyspiesza odprowadzanie ciepło przez chłodnicę,
• termostat – reguluje układ chłodzenia, czyli wybór pomiędzy układem zamkniętym a otwartym,
• oraz kilka elementów pobocznych.

W nowoczesnych samochodach prym wiedzie układ wymuszony, w którym za ruch cieczy chłodzącej odpowiada pompa, nadająca jej prawidłowy kierunek przepływu. Pompa z reguły nie ma swojego oddzielnego zasilania – pobiera energię wprost z jednostki napędowej, a konkretnej z wału korbowego.

W układzie chłodzenia wyróżniamy dwa obiegi – zamknięty oraz otwarty. Zamknięty występuje w chwili, gdy ciecz nie rozgrzała się jeszcze do temperatury roboczej, zatem nie ma potrzeby jej odprowadzania poza blok silnika. To zjawisko, które trwa z reguły kilka-kilkanaście minut tuż po rozruchu jednostki napędowej. Później włącza się obieg otwarty, w którym to ciecz chłodząca dociera także do chłodnicy, która ma na celu zmniejszenie jej temperatury. Proces powtarza się i trwa płynnie przez cały czas jazdy.

Układ chłodzenia silnika – jakie są najczęstsze awarie i czym grożą?

Chłodzenie silnika to podstawa – istotny jest jednak jego stan, dlatego warto dbać o układ i szybko reagować na wszelkie usterki, usuwając je tak szybko, jak to możliwe. Część z nich prowadzi tylko do pewnego dyskomfortu, część jednak może skutkować ogromnymi wydatkami prowadzącymi w efekcie do oddania samochodu do kasacji. Szczególnie w przypadku, gdy wymiana jednostki napędowej jest nieopłacalna.

Najszybszemu zużyciu ulega wentylator, który przez ciągłe i bardzo wysokie obroty ulega wyeksploatowaniu zazwyczaj jako pierwszy w całym układzie. Nie zawsze działa – podczas chłodnej pogody zwykle pozostaje wyłączony. Równie popularnym powodem wizyty w serwisie mechanicznym jest wyciek, jak i błędne działanie pompy. Czasami usterkowe okazują się czujniki temperatury płynu chłodzącego – wówczas termostat nie jest w stanie regulować obiegu cieczy w prawidłowy sposób.

Jak dbać o dobry stan układu chłodzenia?

Układ chłodzenia nie należy do zbyt skomplikowanych, a jego awarie – jeśli zostaną odpowiednio wcześnie wykryte – można usunąć z dużą łatwością. Kluczem jest jednak szybka reakcja. Usterki układu chłodzenia z reguły sprowadzają się do braku możliwości obniżenia temperatury silnika, rzadziej działa to w odwrotną stronę, kiedy to układ pozostaje otwarty przez cały czas. W tym pierwszym przypadku możemy stracić możliwość naprawy samochodu, jeśli usterka zostanie wykryta o jedynie kilkanaście minut zbyt późno, w drugim natomiast będziemy poruszać się pojazdem niedogrzanym, co prowadzi do jego przyspieszonego zużycia.

W silniku panują bardzo wysokie temperatury, a elementy ściśle współpracujące ze sobą są ciągle smarowane przez olej. Niestety olej nie jest czynnikiem odpornym na działanie ponadprzeciętnie wysokich temperatur – bez chłodzenia ulega spaleniu, w efekcie czego następuje zupełna utrata jego smarności. W rezultacie niektóre elementy, głównie cylinder i tłok, ulegają rozgrzaniu do tak wysokiej temperatury, że następuje ich połączenie się ze sobą, czyli efekt tożsamy z ich zespawaniem. To usterka, która da się usunąć wyłącznie poprzez wymianę stopionych elementów.

• Regularna kontrola ilości płynu chłodzącego

To absolutna podstawa dbałości o swój samochód – płyn chłodniczy powinien znajdować się w zasobniku pomiędzy stanem minimalnym a maksymalnym. Niedobór może prowadzić do braku możliwości odprowadzenia ciepła, a nadmiar do zbyt dużego ciśnienia w układzie.

• Cykliczna wymiana płynu chłodzącego

Producenci wszystkich pojazdów mechanicznych informują swoich klientów o okresie użyteczności płynu chłodniczego, określaną zwykle w latach oraz pokonanym dystansie. Wymiana czynnika powinna nastąpić najpóźniej w chwili wskazanej przez producenta lub wcześniej, np. gdy jest zabrudzona i ma nietypowy kolor.

• Okresowy przegląd całego układu chłodzenia

Każdy zmotoryzowany powinien co pewien czas przekazać swój samochód do warsztatu mechanicznego w celu dokładnych oględzin układu chłodzenia. Zazwyczaj utrzymywanie optymalnej temperatury silnika to wypadkowa precyzyjnej pracy wszystkich elementów wchodzących w skład układu – awaria tylko jednej może upośledzić możliwość odprowadzania ciepła z silnika. Warto sprawdzać stan paska klinowego, a w razie potrzeby wymienić go na nowy. Warto także precyzyjnie ocenić chłodnicę, zajrzeć w najczęstsze miejsca pojawiania się wycieków, a także sprawdzić działanie pompy oraz przeanalizować pracę czujnika temperatury płynu chłodzącego, który powinien wskazywać temperaturę zgodnie z prawdą i stanem faktycznym.

• Dokładne czyszczenie chłodnicy

Chłodnica samochodowa to element odpowiadający za odprowadzanie ciepła z bloku silnika – powinna być czysta i wolna od zanieczyszczeń po to, aby zachować jak największą powierzchnię roboczą. Warto cyklicznie czyścić ją z zalegających warstw brudu, w tym błota, liści oraz innych zanieczyszczeń stałych. W rezultacie chłodnica samochodowa na wiele lat zachowa swoją efektywność pracy.

Układ chłodzenia w razie awarii – czy można go naprawić samodzielnie?

Układ chłodzenia cieczą jest nieskomplikowany, jednak bardzo wymagający pod kątem pracy mechanika. Niezbędna jest przede wszystkim precyzja, gdyż płyn chłodniczy z łatwością przedostanie się przez wszelkie najmniejsze nieszczelności – nawet te, które były niezauważalne na pierwszy rzut oka. Istotne jest także doświadczenie, np. wiedza dotycząca samego działania układu chłodzenia.

Z tego względu z naszej strony zachęcamy do oddania swojego auta do zaprzyjaźnionego serwisu w celu cyklicznego przeglądu układu, jak i jego naprawy. Do utraty w razie braku zaangażowania masz niestety bardzo wiele. Najmniejszym problemem okazuje się wbrew pozorom uniemożliwienie dalszej jazdy, a największym – zupełne zniszczenie jednostki napędowej, gdyż podwyższona temperatura prowadzi do zatarcia silnika. Z tego względu warto dokładnie analizować działanie układu chłodzenia – nawet wtedy, gdy nie zauważamy żadnych śladów i objawów awarii. Wielu zmotoryzowanych uchroniło się od kosztownej naprawy, zauważając tylko jedną, niewielką kroplę płynu chłodniczego przed nieco większym wyciekiem.

FAQ:

• Do czego służy układ chłodzenia silnika?

Układ chłodzenia silnika składa się z kilku elementów, których celem jest skuteczne obniżenie temperatury silnika do bezpiecznych wartości. W nowoczesnych pojazdach występują dwa obiegi – zamknięty oraz otwarty. Oba są sterowane przez termostat, jak i pompa, która wymusza obieg czynnika chłodniczego po całym układzie.

• Co zrobić, gdy rośnie temperatura silnika?

Zbyt wysoka temperatura silnika to sygnał, aby zatrzymać swój pojazd i ocenić jego stan techniczny. Zerknij pod spód pojazdu po zatrzymaniu się w bezpiecznym miejscu i sprawdź, czy nie wycieka płyn. Pod żadnym pozorem nie otwieraj korka od zbiorniczka, gdyż grozi to ogromnym ryzykiem poparzenia rozgrzanym płynem chłodniczym pod bardzo dużym ciśnieniem.

• Jakie są najczęstsze awarie układu chłodzenia?

Najczęstsze awarie układu chłodzenia silnika to przede wszystkim uszkodzenia wentylatora, błędne działanie termostatu, nieprawidłowe wskazania temperatury przez czujnik, jak i uszkodzenia pompy, wycieki płynu chłodniczego oraz jego nadmierne zużycie.